Bahikatha. Fortnightly column on books. 31.5.23

ବହି କଥା । ମୃଣାଳ

ଭାରତୀୟ ଜନମାନସରେ ହିନ୍ଦୀ ‘ଯୁଦ୍ଧ’ ସିନେମା

ବହି: ‘ବଲିଉଡ ଡଜ୍ ବ୍ୟାଟେଲ: ଦି ୱାର ମୁଭି ଆଣ୍ଡ ଦି ଇଣ୍ଡିଆନ ପପୁଲାର ଇମାଜିନେସନ’ଲେଖକ: ସମୀର ଚୋପ୍ରା
ପ୍ରକାଶକ: ହାର୍ପର-କଲିନ୍ସ, 

ମୂଲ୍ୟ: ୨୧୭ଟଙ୍କା

ଆମେ ସମସ୍ତେ ଶାନ୍ତି ଚାହୁଁ ବୋଲି କହୁ । କିନ୍ତୁ ସତଟା ହେଲା- ଆମେ ସମସ୍ତେ ଯୁଦ୍ଧ କଥା ଶୁଣିବାକୁ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ଦେଖିବାକୁ ଭଲ ପାଉ! ରାମାୟଣ, ମହାଭାରତ, ଇଲିଆଡ, ଓଡିସି – ପୃଥିବୀର ଯେତେ ମହାକାବ୍ୟ ସବୁଥିରେ ଯୁଦ୍ଧ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି । ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର କ୍ଷେତ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧ-ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ବା ୱାର-ଫିଲ୍ମ ଏକ ବିଶେଷ ବିଭାଗ ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି । ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧକୁ ନେଇ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ଅନେକ ଭାଷାରେ ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି । ହଲିଉଡ୍ରେ ଏହା ଏକ ବିଶେଷ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥାଏ ।

ସ୍ୱାଧୀନୋତ୍ତର ଭାରତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଜଗତରେ ଅନେକ ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମା ତିଆରି ହୋଇଛି । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଭାରତ ଯେତେଗୁଡି଼କ ଯୁଦ୍ଧ ଲଢ଼ିଛି- ତାହା ହେଲା: ୧୯୬୨ ଓ ୧୯୬୫ରେ ଚୀନ୍ ସହ, ୧୯୭୧ରେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ (ଏ ଯୁଦ୍ଧ ଫଳରେ ବାଂଲାଦେଶ ଏକ ନୂଆ ଦେଶ ଭାବରେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଲା) । ତା’ ପରେ ୧୯୯୯ରେ କାର୍ଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ । ଏହି ଯୁଦ୍ଧଗୁଡ଼ିକ ଛଡ଼ା ଅନେକ ସମୟରେ ଭାରତ ଉପରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ହେଇଛି, ସେଇ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାକିସ୍ତାନର ହାତ ରହିଛି ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ ହୁଏ ।

ଏପରି ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣକୁ ନେଇ ଭାରତ ବର୍ଷରେ ୧୯୬୨ର ଯୁଦ୍ଧ ଅବଲମ୍ବନରେ ‘ହକିକତ୍’ଠୁ ପୁଲୱାମା ଆକ୍ରମଣରେ ୨୦୧୯ରେ ତିଆରି ‘ଉରୀ’ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ ସିନେମା ତିଆରି ହୋଇଛି । ବିଶେଷ କରି ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ହୋଇଛି ।

ଅନେକ କହନ୍ତି, ସିନେମାରେ ଲୋକମାନଙ୍କର ଅବଦମିତ ଆଶା, ଆକାଂକ୍ଷାର ପ୍ରତିଫଳନ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ଯେଉଁଠି ଏହା ସଫଳ ଭାବେ ଦେଖାଯାଏ, ସେହି ସିନେମାଟି ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଉଠେ । ଅର୍ଥାତ୍ ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମା ସହିତ ଲୋକମାନଙଖ୍କ ଦେଶକୁ ନେଇ ଅବଦମିତ ଆଶା ଆକାଂକ୍ଷାର ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି । ସିନେମାର ସାଫଲ୍ୟରେ ତାହା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ । ଏବଂ ସିନେମା ଜରିଆରେ ତାହା ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ।

ସମୀର ଚୋପ୍ରାଙ୍କ ବହି ‘ବଲିଉଡ ଡଜ୍ ବ୍ୟାଟେଲ: ଦି ୱାର ମୁଭି ଆଣ୍ଡ ଦି ଇଣ୍ଡିଆନ ପପୁଲାର ଇମାଜିନେସନ’ର କେନ୍ଦ୍ରରେ ରହିଛି ଏଇ ବିଷୟ । ଏଥିରେ ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ସିନେମା କେବଳ ମନୋରଞ୍ଜନ ନୁହଁ, ମନୋରଞ୍ଜନ ପଛରେ ଆହୁରି ଅନେକ କଥା ରହିଛି । ପ୍ରଖ୍ୟାତ ସମାଜବିଜ୍ଞାନୀ ଏବଂ ଚିନ୍ତାନାୟକ, ଆଶିଷ ନନ୍ଦୀ ଲୋକପ୍ରିୟ ହିନ୍ଦୀ ସିନେମାର ଏକ ସଂଜ୍ଞା ଭାବରେ କହିଥିଲେ, ଆମର ଇଚ୍ଛାଗୁଡି଼କର ଏକ ଗୋପନ ରାଜନୀତି ହେଉଛି ଲୋକପ୍ରିୟ ସିନେମା ।
ସାଂପ୍ରତିକ କାଳରେ ଭାରତ ଏକ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ହେବାର ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖୁଛି, ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି । ଲୋକମାନଙ୍କର ମନରେ ଏ ଆଶା ଉଦ୍ରେକ ହେଲାଣି ଯେ, ଭାରତ ଏକ ବିଶ୍ୱ ଶକ୍ତି ହୋଇପାରିବ । ପୂର୍ବରୁ ଭାରତ ଗରିବ, ଦରିଦ୍ର, ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ ଥିଲା । ସେ ଭାରତ ଆଉ ନାହିଁ । ଇଏ ଏକ ନୂଆ ଭାରତ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ଏ ଚିନ୍ତାର ପ୍ରତିଫଳନ ଆମେ ସିନେମାର ମଧ୍ୟ ଦେଖୁ । ବିଶେଷ କରି ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମାରେ ।

୨୦୧୯ରେ ‘ଉରୀ’ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଖୁବ୍ ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲା । ସେଥିରେ ପରେଶ ରାଓଲ ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ପରାମର୍ଶଦାତା ଭୂମିକାରେ ଅଛନ୍ତି । ସେ ଗୋଟେ ସଳାଂପରେ କହିଥିଲେ, ‘ଇଏ ନୂଆ ଭାରତ, ଇଏ କେବଳ ପ୍ରତିବାଦ ନୁହଁ, ପ୍ରତିଶୋଧ ବି ନେଇପାରେ ।’ ଇଏ କେବଳ ସେ ଚରିତ୍ରର ସଂଳାପ ନୁହଁ । ଇଏ ଅନେକଙ୍କର ମନର କଥା ।

ଏବେ ଭାରତରେ ଅନେକେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି, ଅତୀତରେ ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଆମର ଯେଉଁ ଯୁଦ୍ଧ ହେଇଛି, ତାଙ୍କୁ ଜବାବ ଦେବାର ସ୍ଥିତିରେ ଆମେ ଆସିଗଲୁଣି ଏବଂ ଜବାବ ଦେବା ଉଚିତ । ଲୋକେ କହନ୍ତି ‘ଇଟ୍କା ଜବାବ ପଥରମେ ଦୋ’ । ସମୀର ଚୋପ୍ରା ତାଙ୍କ ବହିରେ, ଏହି ଚିନ୍ତା ଓ ସିନେମାରେ ଏହାର ପ୍ରତିଫଳନକୁ ନେଇ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଲେଖିଛନ୍ତି । ଆହୁରି କିଛି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବାକୁ ସେ ଚାହିଛନ୍ତି, ଭାରତର ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ସିନେମା ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦ ଏବଂ ଏହା ପଛରେ ଯେଉଁ ଅବଧାରଣାଗତ ଭିତ୍ତିଭୂମି ରହିଛି, ତାକୁ କେମିତି ଭାବରେ ଦେଖେ? ଭାରତ ନିଜକୁ ଏକ କେମିତି ଦେଶ ବୋଲି ଭାବେ? କେଉଁ ଭଳି ଶତ୍ରୁଙ୍କ ସହ ଭାରତ ଯୁଦ୍ଧ କରୁଛି ବୋଲି ଭାବେ ଏବଂ ଆଉ ଗୋଟିଏ କଥା ବହିରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମାଗୁଡି଼କ କେମିତି ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଉଛି, ଏଥିରେ ଚରିତ୍ର ଓ ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ କେମିତି ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରାଯାଉଛ- ସେଥିରୁ ଆମେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଶିଳ୍ପ ଭାରତର ସତ୍ତାକୁ କେମିତି ଭାବେ ଦେଖେ, ତାହାର ଏକ ଆକଳନ କରିପାରିବା ।

ହିନ୍ଦୀ ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମା ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଆଉ ଯୁଦ୍ଧ ସିନେମା ସହିତ ସମାଜର ସମ୍ପର୍କ ବିଷୟରେ କିଛି ନୂଆ ଆଙ୍ଗିକ ପାଇବା ପାଇଁ ଏ ବହିଟିକୁ ପଢ଼ିପାରନ୍ତି ।

++

https://www.odishasahitya.com/bahikatha-64/?fbclid=IwAR14GcNdo69auNaLtEKgyJ8EiosuWOMJqCIewOaucrQpbeTWS1A3U5FPGGo

Children no longer play outdoors. Article in Odia. 7.5.23

 

Nirbhay 7.5.23

Window Seat. Weekly 'slice of life' column. 28.5.23

 Sikkim Express. 28.5.23

 

‘The reality of the Reality Show’. Article in Odia | March -May 2023.,

 

 Juga Prabartaka March-May 2023.,

Pathe Prantare. Weekly Column in Odia | 28.5.23.

 Odia daily Samay.  28.5.23.

 

Bahi Katha

 

Odia translation of a satirical story by Harishankar Parsai.

 

Juga Prabartaka March -May 2023

Birth centenary of Harishankar Parsai, one of the finest humour satire writer in Hindi begins this August. I am planning to publish an anthology of his stories translated into Odia.

Living in the Now | Weekly Column in English | 26.5.23

 

Living in the Now | 26.5.23

5 W and 1 H of Philanthropy

Recently I read an article, the crux of which is: despite a rich tradition and legacy of daan (charity), Indians are actually kanjoosh. They do not ‘give’ in charity. The article has impressive statistics to show that unlike the west, corporate India is not keen on charity.

It says that the culture of institutionalized philanthropy is relatively new to India, barring a Tata here or an Infosys there. Business houses have erected temples, built dharmasalas. But when it comes to doing something noticeable in the social sector, it has little to show.

The article goes on to suggest that forget the corporate bodies, even an average Indian gives a fraction of what his American counterpart and about half his South Asian counterpart gives in charity.

I wonder why? We give ‘chanda’ in all religious festivals willingly or through coercion. We willingly put in green backs in the hundi, strategically placed in front of almost all temples. We throw handfuls of coins towards the beggars, who crowd the entrance of the religious places. But why don’t we donate for social causes?

As a former journalist, I approached this question with a 5 ‘w’ and 1 ‘h’ strategy.

1.   Why give? Most of us are reluctant if not averse to give in charity. The first question that we ask ourselves: why to give? Can’t we utilize that money or article or time or whatever for ourselves or on second thought for our near and dear ones? Why give to strangers, without any hope of getting anything tangible in return?

2. What to give? Do we give money? What should be the appropriate amount?

3. Whom to give? This probably is the biggest question which plagues our decision. Credibility of the receiver is a big factor. We are familiar with religious places and beggars. But when it comes to giving to somebody or some institution for social causes- we really do not know whom to give. We are skeptical about the majority of the NGOs. We think they will usurp our hard earned money.

4. When to give? Do we give regularly- say once a month, or occasionally? Do we give on some occasion like say on the birthday of your son or when situation warrants like say when calamity has struck?

5. How and in which form? There are practical problems. Suppose I want to donate my old shirt. How do I give? There is hardly an institutional system working nationwide or even statewide? I understand there are some NGOs who are working on this in some large cities, but an institutional system is yet to be developed.

I feel we Indians are willing to give in charity. The problem is to translate the willingness to reality through a credible and efficient system. If that is taken care of, Indians will not hesitate to ‘give’ in charity. After all, we have a long history and legacy of philanthropy.

++

May read it here:

https://www.odisha.plus/2023/05/5-w-and-1-h-of-philanthropy/?fbclid=IwAR0dBECTRISMdMRSF854B1NUSU3-JU8Q8Ju2I_DvLq8aG2mL3j0weWN4Oc0

Mrinal Sen @100. Article published in Odia | 27.5.23

Nitidin 27.5.23

 

Window Seat | Weekly Column in English

 

Window Seat | Mrinal Chatterjee | 21. 5. 23

Mrinal Sen’s Odisha and ‘M’ Connection

Mrinal Sen, whose birth centenary is being celebrated this year, is one of finest film makers of India. Satyajit Ray, Ritwick Ghatak and Mrinal Sen form the golden troika of new wave cinema in Bengal.

Sen has received various national and international honors including eighteen National Film Awards and Dadasaheb Phalke Award, the highest award for filmmakers in India. He was conferred with Padma Bhushan, the third highest civilian award of India. Government of France honored him with the Ordre des Arts et des Lettres, while Russian Government honored him with the Order of Friendship.

He made films in several languages including Bengali, Hindi, Telugu and Odia.  He made Matira Manisha (1966) in Odia. Based on the novel by Kalindi Charan Panigrahi, the film contrasts traditional and modern values as exemplified by the different attitudes of two brothers towards their inherited family land. The plot explores human relationships using a wide range of themes, including Gandhian and Marxist ideologies, postwar social conditions, agrarian culture, rustic life, and traditional family values.

Ten years later he made another film titled Mrigaya in Hindi based on the on the Odia short story ‘Shikar’ by Bhagbati Charan Panigrahi.  ‘Mrigayaa’ (The Royal Hunt) was Sen’s first film made in colour and deploys the lessons of his experiments with complex and stylistically diverse cinematic idioms.

It also marked the debut of the lead actors Mithun Chakraborty and Mamata Shankar. ‘Mrigayaa’, with the reigning motif of hunting, revolves around the lives of tribals in a village in the 1930s, juxtaposed with the events of the Santhal rebellion of 1855-56.

Have you marked that there is far too many ‘M’s here. Let me introduce another ‘M’- Manmohan Mahapatra, who was indirectly responsible for these as my film journalist friend Ashok Palit wrote in his social media post and would include in his upcoming book.

Manmohan Mahapatra, himself a National award winning film maker was close to Mrinal Sen. He suggested making a film based on the story Shikar. A believer in numerology he suggested to change the title to Mrigaya. It was Manmohan Mahapatra, who suggested Gouranga Chakravorty, his classmate at FTII to change his name to ‘Mithun’. The heroine of the film was Mamata Shankar. All four ‘M’s made the film one of the most memorable films in this genre. The film went on to receive the National Award for Best Feature Film in 1976 and Chakraborty was awarded the National Award for Best Actor.

Good news for Indian Film Industry

It is good for both the Indian and Bangladeshi film industry that Bangladesh has finally eased the ban on the screening of foreign films, imposed in 1971 to 'protect the local entertainment industry'. It led to the closure of over 1000 plus cinema halls in Bangladesh, as they failed to attract viewers with the films made locally. This year Sheikh Hasina government decided to allow commercial screening of up to 19 imported films.

Pathaan was the first Indian movie to get a full release in Bangladesh in more than half a century and drew full house in the halls it was shown.

The easing of the ban can augur well for Indian film industry as it gets a legitimate market, eager to partake the fare Indian film industry offers.

Photographs are from Dhaka.

Source: different news-sites from Bangladesh.

Savitri Brata and Husband Day

On the new moon day (Amavasya) of Jyestha, married women in Odisha observe Savitri brata. They fast and offer puja for the long healthy life of their husbands.

According to the legend behind the brata, Savitri, the beautiful daughter of King Aswapati of Madra Desha selected Satyavan, a prince in exile who was living in the forest with his blind father Dyumatsen, as her life partner. She left the palace and lived with her husband and the in-laws in the forest. As a devoted wife and daughter-in-law, she went to great lengths to take care of them. Satyavan was destined to die early. One day while cutting wood in the jungle, Satyavan fell down from a tree. Yama, the god of death appeared to take away Satyavan's soul. Savitri pleaded to Yamraj not to be separated from her husband. If anything, he would take away the soul of her husband and she would also follow. Yamraj, moved by the devotion of Savitri, returned the life of her husband.

The same festival is observed on Vat Purnima, the full moon of Jyestha in other regions including Goa, Gujarat, Karnataka and Maharashtra.

There are several brata that married women observe in India for the wellbeing of their husbands across India. In northern and Western India married women observe Karva Chauth in October or November on the Hindu lunar month of Kartika.

I did not know that there was a day dedicated to Husbands in Western countries till I came across a social media post of Sri JP Jagdev. I goggled and found that it is ‘Husband Appreciation Day’ and it is observed on the third Saturday in April each year.

And then I came across a legend printed on a banyan which summarizes the husband wife relationship and on what condition husband is appreciated and venerated: wife is always right.

 

SPPU Museum of Cartoon Art

SPPU (Savitribai Phule Pune University) Museum of Cartoon Art held an exhibition of cartoons on the occasion of 'World Cartoonist Day' on 5th May 2023. The theme of the exhibition was 'Give Peace a Chance'. Many top level cartoonists across the country including Jayaraj Vellur, K.K.Rath, Kallol Majumdar, Keti Radevska, Maithili Patankar, Piyush Govil, Priyanka Agarwal, sent their entries for the exhibition.

SPPU Museum of Cartoon Art, which opened on March 2022, is the first such museum operating from a University premises in India.

 

Tailpiece

Wife was an LIC employee. 

Wife was an LIC employee. She went to a portrait painter to get her painting done. She asked him to add an eleven lakh rupees necklace to her neck on the portrait, although she was not wearing any.  

The painter asked why she wanted it in her picture.  

She replied:  If I die, no doubt my husband will marry again.  The new wife will see this picture and will search endlessly for this non-existing necklace. They both will fight and that's when my soul will find real peace.

This is called - jeevan anand policy,

"zindagi ke saath bhi, zindagi ke baad bhi"!!

++

 

 

 

Pathe PRANTARE. Weekly column on Odia. 21.5.23

Samay. 21.5.23

 

BAHIKATHA | Fortnightly column on books | 18.5.23

 

ବହି କଥା । ଡ. ମୃଣାଳ ଚାଟାର୍ଜୀ

ରାଜା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ସିଂଦେଓଙ୍କ କାହାଣୀ

ବହି: ମହାରାଜା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ସିଂ ଦେଓ, ଏ ମ୍ୟାନ ଏମଙ୍ଗ ପ୍ରନ୍‍ସେସ୍‍

ଲେଖକ: ପବିତ୍ର ମୋହନ ନାଏକ ଏବଂ ଭି. ଆର. ସିଂ

ପ୍ରକାଶକ: ରୂପା, ପୃଷ୍ଠା: ୨୦୦, ମୂଲ୍ୟ: ୪୯୫ ଟଙ୍କା

ମହାରାଜା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ସିଂ ଦେଓ (୧୯୧୨-୧୯୭୫) ଓଡିଶାରେ କେବଳ ନୁହେଁ, ସମଗ୍ର ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଏକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ପରିଚିତ ନାଁ । ସେ ବଲାଙ୍ଗୀର ପାଟନାର ମହାରାଜା ଥିଲେ । ପାଟନା ରାଜ୍ୟ ଭାରତରେ ମିଶ୍ରଣ ବେଳେ ସେ ପାଟନାର ମହାରାଜା ଥିଲେ । ଦେଶର ପ୍ରଥମ ଅଣକଂଗ୍ରେସ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ ସେ ।

            ସଢ଼େଇକଳାରେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ । ପାଟନାର ମହାରାଜା ତାଙ୍କୁ ପୋଷ୍ୟକରି ଆଣିଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ପାଟନାର ଶେଷ ରାଜା । ତା ପରେ ପାଟନା ଭାରତରେ ମିଶିଗଲା । ପାଟନାର ଭାରତ ସହିତ ମିଶ୍ରଣ ଚୁକ୍ତି (ମର୍ଜର ଏଗ୍ରିମେଣ୍ଟ୍‍)ରେ ସେ ଦସ୍ତଖତ କରିଥିଲେ ।                                    

ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ସିଂ ଦେଓ ଜଣେ ହୃଦୟବାନ ମଣିଷ ଭାବରେ ପରିଚିତ । ତାଙ୍କର ଶାସନ କାଳରେ ସେ ବେଶ୍‍ କିଛି ଜନହିତକର କାର୍ଯ୍ୟ ହାତକୁ ନେଇଥିଲେ । କେତେକରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ କେତେକରେ ହୋଇପାରିନଥିଲେ । ଏ ପୁସ୍ତକରେ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଘଟଣା ଗୁଡିକ ରେଖାଙ୍କିତ କରାଯାଇଛି । ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନଙ୍କର ଏବଂ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସେତେବେଳେ ଅସ୍ପୃଶ୍ୟ ମନେକରାଯାଉଥିଲା  ସେମାନଙ୍କର  ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଏ ବହିରେ ବେଶ୍‍ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ଲେଖା ଯାଇଛି । ବ୍ରାହ୍ମଣ ବିଧବାମାନଙ୍କର ସାମାଜିକ ମାନ୍ୟତାକୁ ନେଇ ତାଙ୍କର ମତ ଏବଂ ମନ୍ତବ୍ୟ ସେ ସମୟରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଧୁନିକ ଏବଂ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଥିଲା ।  ସେ  ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସମାନ ଆଖିରେ ଦେଖିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ । ଇଶ୍ୱରଙ୍କ ପାଖରେ ପାତର ଅନ୍ତର  ରହିବା ଉଚିତ୍‍ ନୁହେଁ ବୋଲି କହିଥିଲେ ଏବଂ ସେ ପ୍ରଥମେ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟ ପାଟନାରେ ସେତେବେଳେ  ଅସ୍ପୃଶ୍ୟବୋଲି କୁହାଯାଉଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କର ମନ୍ଦିରରେ ପ୍ରବେଶର ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲେ । ରାଜପ୍ରାସାଦର ମୁଖ୍ୟ ମନ୍ଦିର ରଘୁନାଥ ମନ୍ଦିରର ଦ୍ୱାର ସେ ଖୋଲି ଦେଇଥିଲେ ।

            ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ ଅଭିଭକ୍ତ ଓଡିଶା ଗଠନରେ ତାଙ୍କର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଥିଲା । ତା ପରେ ଓଡିଶାରୁ   ବିଛିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଗୁଡିକୁ (ବିଶେଷକରି ସଢ଼େଇକଳା ଏବଂ ଖରସୁଆଁ)  ଓଡିଶାରେ ମିଶେଇବା ପାଇଁ ସେ ବହୁତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ସଫଳ ହୋଇ ପାରି ନଥିଲେ ।

            ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲାପରେ ଓଡିଶାର ରାଜନୀତିରେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୬୦ ଦଶକରେ ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସକ୍ରିୟ ଥିଲେ ଏବଂ ଓଡିଶା ରାଜନୀତିରେ ସେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପାଟନା ରାଜ୍ୟରେ ତାଙ୍କର ଶାସନ କାଳରେ ତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ବେଶ କିଛି କାହାଣୀ ଶୁଣାଯାଏ । ସେଥିରୁ ଗୋଟିଏ କାହାଣୀ ହେଲା: ବଲାଙ୍ଗୀରର ୩୦ କିଲୋମିଟର ଦକ୍ଷିଣରେ ତୁସ୍ରା ବୋଲି ଗୋଟେ ଜାଗା । ସେଠାରୁ ଦିନେ ଜଣେ ଲୋକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରାଗିକି ମହାରାଜାଙ୍କ ରାଜପ୍ରାସାଦ ଆସି ପହଞ୍ôଚଲେ । ତା ହାତରେ ଗୋଟେ ଟାଙ୍ଗିଆ ଥିଲା । ତା ସ୍ତ୍ରୀ ମଧ୍ୟ ତା ପାଖରେ ଥିଲା । ସେ ମହାରାଜାଙ୍କୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଟୁ ଭାଷାରେ ଗାଳି ଗୁଲଜ କରୁଥିଲା ଏବଂ ମହାରାଜ ତାଙ୍କର ଜମି ନେଇଗଲେ  ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ କରୁଥିଲା । ମହାରାଜା ଲୋକଟିକୁ ପୋଲିସ୍‍ରେ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲେ ନାହିଁ । ତାଙ୍କର ପରିଚାରକମାନଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ସେ ଲୋକକୁ ଗାଧୋଇ ଦିଅ, ନୂଆ ଜାମା ଦିଅ । ତାପରେ ଲୋକଟି ଏବଂ ତା ସ୍ତ୍ରୀକୁ ସେ ନିଜ କାରରେ ସଂପୃକ୍ତ ଅଫିସ୍‍କୁ ଯାଇ ତା’ର ଯାହା ସମସ୍ୟା ଥିଲା ତାକୁ ସମାଧାନ କଲେ ଏବଂ ସେଥିରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ କର୍ମଚାରୀ ମାନଙ୍କୁ କହିଲେ ଯେ ଯଦି ଏମିତି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରାଯାଏ ତାହାହେଲେ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ବରଖାସ୍ତ କରିବେ । ଏମିତି ବେଶ୍‍ କିଛି ଘଟଣା ଏ ପୁସ୍ତକରେ ଲେଖାଯାଇଛି ।

            ସଢ଼େଇକଳା ଖରସୁଆଁକୁ ଓଡିଶା ଫେରେଇ ଆଣିବା ପାଇଁ ସେ ବହୁତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ । ୧୯୫୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୨ ରେ ଲୋକସଭାରୁ ତାଙ୍କ ଦଳ ଇସ୍ତଫା ମଧ୍ୟ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ନଭେମ୍ବର ୧୯୫୬ରେ ସେ ଇସ୍ତଫା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ । ୧୯୫୭ରେ ସେ ଓଡିଶା ବିଧାନ ସଭାକୁ ନିର୍ବାଚିତ ହେଲେ । ସେ ସମୟରେ କୋଆଲିସନ୍‍ ପଲିଟିକସ୍‍ର  ଆରମ୍ଭ ।୧୯୫୮ରେ ମହାରାଜାଙ୍କୁ ଏକ ମିଳିତ ମନ୍ତ୍ରିମଣ୍ଡଳ ଗଠନ କରିବା ପାଇଁ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇଲେ । ୧୯୫୯, ୨୨ ମେରେ  ଏହି ମିଳିତ ସରକାର ଶପଥ ନେଲେ । ମହତାବ ପୁଣି ପ୍ରଧାନ ମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ ଆଉ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ସିଂ ଦେଓଙ୍କୁ ଅର୍ଥ, ଆଇନ ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦିଆଗଲା । କିନ୍ତୁ ଏ ମିଳିତ ମନ୍ତ୍ରୀ ମଣ୍ଡଳ ତିନିବର୍ଷ ଦଶମାସ ରହିଲା, ତାପରେ ଭାଙ୍ଗିଗଲା । ପରେ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ହେଲା । ୧୯୬୧ରେ ଏ ନିର୍ବାଚନରେ କଂଗ୍ରେସ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବହୁମତରେ ଆସିଲା ଏବଂ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ସରକାର ଗଠିତ ହେଲା । ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୬୨ରେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣଙ୍କ ଦଳ  ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଦଳ ସହିତ ମିଶିଗଲା । ତା ପରବର୍ତ୍ତି ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ୧୯୬୭ରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପାର୍ଟି ଓଡିଶା ଶାଖାର ମୁଖ୍ୟ ହେଲେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ଆଉ ସିଏ ଦେଶର ପ୍ରଥମ ଅଣ-କଂଗ୍ରେସ ସରକାରର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ । ଏହାର ଶପଥ ଗ୍ରହଣ ଉତ୍ସବ ହେଲା ୮ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୬୭ରେ, ଓଡିଶା ଜନ କଂଗ୍ରେସର ନେତା ପବିତ୍ର ମୋହନ ପ୍ରଧାନ ଉପମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ହେଲେ । ସଦାଶିବ ତ୍ରିପାଠି ଯିଏ ପୂର୍ବରୁ  କଂଗ୍ରେସର  ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ସିଏ ବିପକ୍ଷ ଦଳର ନେତା ହେଲେ ।               ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣଙ୍କ ସମୟରେ ପବ୍ଲିକ ଲାଇଫରେ ଇଣ୍ଟିଗ୍ରିଟି ପାଇଁ ଗୋଟେ କମିଶନ ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା ।  ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ  ବିରୋଧରେ ମଧ୍ୟ ଗୋଟେ ‘କମିଶନ ଅଫ ଇନକ୍ୱାରୀ’ ବସା ଯାଇଥିଲା । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣ ସିଂ ଦେଓଙ୍କ ସରକାର ୧୯୬୭ରେ ତାକୁ ବସେଇଥିଲେ । କିନ୍ତୁ  ଖାନ୍ନା କମିଶନ ୧୯୬୯, ୧୫  ଜାନୁଆରିରେ ଯେଉଁ  ରିପୋର୍ଟ ଦେଇଥିଲେ ସେଥିରେ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କୁ ଓଡିଶାର ଅର୍ଥନୈତିକ ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଥିଲା । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣଙ୍କ ସମୟରେ ଓଡିଶାରେ  ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଲୋକୟୁକ୍ତ ନିଯୁକ୍ତି କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୭୫ ବଜେଟ ସେସନ ପରଠୁ ତାଙ୍କ  ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଖରାପ ହେବାପାଇଁ ଲାଗିଲା ଏବଂ ୧୯୭୫ ଫେବୃଆରି ୨୨ ରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହେଲା ।

            ଏ ବହିରେ ମମହାରାଜା ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣଙ୍କ   ରାଜନୈତିକ ଜୀବନ ବିଷୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଇଛି କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଗୁଡିଏ  ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଏ ବହି ଦେଇ ନାହିଁ ବା ସେ ଜାଗା ଗୁଡିକ ବେଶି ଆଲୋଚନା ମଧ୍ୟ କରିନାହିଁ ।  ଏ ବହିଟି ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ଭାରି ଭଲ, ସାବଲୀଳ । ମହାରାଜାଙ୍କର ବାଲ୍ୟକାଳ, ତାଙ୍କର ଶିକ୍ଷା,  ପାଟନା ମହାରାଜା ଭାବରେ ତାଙ୍କର ଅଭିଷେକ ଏବଂ ଓଡିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଏହାକୁ ବଡ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଲେଖାଯାଇଛି ।

            ଏ ବହିଟି ଦୁଇଟି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ରାଜେନ୍ଦ୍ର ନାରାୟଣଙ୍କ ବିଷୟରେ ଏବଂ ଷାଠିଏ ଦଶକରେ ଓଡିଶାର ରାଜନୈତିକ ଇତିହାସକୁ ଜାଣିବା ପାଇଁ ଏ ବହିଟି ବେଶ୍‍ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇ ପାରିବ ।

++